Wij zijn dank verschuldigd aan diverse instanties die ons hebben geholpen met het verzamelen van de gegevens, Natuurstad, IVN, KNNV Natuurlijk Rotterdam en zij die nauw betrokken zijn bij het onderhoud van het Ommoordse Veld: Stadsbeheer Gemeente Rotterdam en Stichting Landschapsonderhoud (SLR).

In het westelijk deel van het Ommoordse Veld vinden we enkele typisch oer-Hollandse landschapselementen: een boerderij, een wilgenlaantje, het veenmoeras, een broekbos en geriefbosjes.

Je ziet er alle dieren die traditioneel op een boerderij thuishoren, maar er is ook aandacht voor vogels. Er is een vogelkijkhut, een zwaluwtil en een ooievaarsnest dat door ooievaars in gebruik is genomen. De zwaluwtil is nog nooit door zwaluwen in gebruik genomen, wie weet komt dat nog.

In de eendenvijver zwemmen diverse eendensoorten. In een 'boek' bij de vijver kun je opzoeken welke dat zijn. Er is een oude boomgaard en een kruidentuin. Bij de kruidentuin vind je een informatiepunt over bijen. Kruiden trekken veel bijen aan. Verder zijn er voor de scholen in Prins Alexander allerlei lessen over de natuur en leefomgeving.

De Blijde Wei valt onder beheer van Natuurstad Rotterdam. Deze stichting stimuleert duurzaam denken en handelen door middel van recreatie, educatie en participatie.

Ziekten zoals vogelgriep maken dat kippen en eenden opgehokt moeten worden en niet zichtbaar zijn voor de bezoekers.

De knotwilg is een wonder van biodiversiteit. Inheemse bomen trekken veel meer insecten aan dan uitheemse bomen en de wilg het meest van allemaal. Insecten trekken vervolgens weer veel vogels aan.

In holten in de wilgenstam vinden kleine dieren als muizen, marters, padden en salamanders een schuilplaats. Een rij knotwilgen is voor vleermuizen, die in het Ommoordse Veld talrijk zijn, een belangrijke oriëntatie in het landschap.

Onder de wilgen staat overal fluitenkruid dat in het voorjaar met witte, sterk geurende schermbloemen bloeit. Fluitenkruid dankt zijn naam aan het feit dat van de holle stengel een fluitje kan worden gemaakt.

Iedere 3 tot 6 jaar wordt de wilg geknot door de nieuw uitgelopen takken weg te nemen om te voorkomen dat de takken te zwaar worden en de boom uiteenscheurt. Ze worden niet allemaal tegelijk geknot zodat vogels en insecten voldoende leefruimte houden.

Wilgen zijn gevoelig voor watermerkziekte, een plantenziekte waar geen goede remedie tegen is. Op veel plekken in Nederland zijn wilgenlaantjes verdwenen omdat ze veel onderhoud vragen en wilgentakken niets meer opleveren.

Wilgen die dood zijn gegaan worden vervangen door nieuwe stekken. Dit wordt 'inboeten' genoemd. Zo'n kale staak, niet meer dan een afgezaagde tak die in de grond wordt gestoken, kan zich in de loop der jaren ontwikkelen tot een nieuwe knotwilg.

Het veenmoeras is drassig, grote machines zakken er in weg. Ecologisch beheer vindt plaats met een lichte maaimachine, een zeis of bij voorkeur met een schaapskudde. Schapen verspreiden de zaden, bemesten de grond en zorgen ervoor dat dominante grassen geen kans krijgen Het onderhoud is daardoor duurder.

Niet iedereen vindt het verwilderen een succes. Het wordt soms als een gebrek aan onderhoud gezien, men heeft liever een glad gemaaide weide.

Geriefbosjes zijn alleen cultuurhistorisch van waarde, niet meer economisch. Hakhout wordt niet meer gebruikt in en om de boerderij zoals in vroeger tijden.

Als de grondwaterstand te laag wordt, maken de moerasplanten plaats voor brandnetels en braamstruiken, planten die zeer goed gedijen op een stikstofrijke bodem.

De bomen staan misschien te veel met hun wortels in het water. Zij doen het niet goed op deze plek. Maar misschien is het wel symbolisch voor hoe het met het klimaat gaat.

Bij de inrichting van het Ommoordse Veld rond 1990 was het de bedoeling om dit natste deel geheel in te richten als rietland. Vanwege de bijzondere grondsamenstelling van twee graslandjes in dit gebied, is het oorspronkelijke plan niet doorgegaan. Wij noemen deze landjes nu het orchideeënveld. Aan de zijde van de Klaverbuurt wordt het veld begrensd door een rij essen.

Sinds begin jaren negentig worden de essen bedreigd door een schimmel, een invasieve exoot uit Zuidoost-Azië. De essentaksterfte kan een boom zodanig aantasten dat hij weg moet. Hier staan ook enkele bomen die er niet zo goed aan toe zijn. Nog niet zo erg dat ze vervangen moeten worden. De grote bonte specht is heel vaak te vinden in de bomen die er niet goed aan toe zijn, er zitten veel insecten in.

Op de boomvervangingskaart van de gemeente Rotterdam kunt u, door in te zoomen, elke boom die in Rotterdam staat opzoeken. U kunt de naam zien en ook of de boom aan vervanging toe is.

Er staan twee soorten orchideeën, de rietorchis en de brede orchis, die erg op elkaar lijken.

Medewerkers van de Stichting Landschapsonderhoud Rotterdam voeren vanaf de aanleg, in opdracht van Stadsbeheer ecologisch beheerswerk uit in dit kwetsbare deel van het Ommoordse Veld. Zij doen dit met de hand of met licht materieel om geen schade aan te richten.

Orchideeën stellen hoge eisen aan de grondsoort. De grond moet niet te droog zijn en matig voedselrijk. Te veel stikstof in de bodem is niet goed voor de orchidee. Bovendien zijn zij aangewezen op mycorrhiza-schimmels waarmee zij in symbiose samenleven.

Het zaad kan alleen tot wasdom komen in natuurgebieden, waar de schimmel nog leeft. Uitsteken en verplanten heeft absoluut geen zin, in grond waar de schimmel niet aanwezig is gaat de plant gaat onherroepelijk dood.

Mensen en honden vormen ook een bedreiging voor dit unieke veldje. Je moet er niet doorheen lopen. Niet om een foto te maken en natuurlijk niet om een orchidee te plukken of mee naar huis te nemen. Wilde orchideeën zijn beschermde planten.

Het riet dat zich steeds verder uitbreidt in het Ommoordse Veld maakt dat de orchideeën en andere bloemen na eind mei nauwelijks meer zichtbaar zijn. Alleen de moerasspirea met zijn grote trossen roomkleurige bloemen komt nog boven het riet uit.

Het riet breidt zich steeds verder uit. Elke winter wordt een deel van het riet afgemaaid. Een deel, om de rietvogels niet hun gehele leefgebied te ontnemen. Om de biodiversiteit te verhogen en de natuurwaarde te versterken (maar liefst nog te verhogen), wordt selectief en gefaseerd gemaaid.

Er is volgens de beheerders van SLR in het Ommoordse Veld sprake van een overdaad aan stikstof, dat neerslaat uit de lucht. Dit leidt ook in dit deel van het gebied tot 'verbraming'. Jaar-in jaar-uit breiden de braamstruiken zich verder uit, ondanks dat ze hier iedere winter uitgestoken worden.

Doordat het riet zich steeds verder uitbreidt is de paddenpoel verland, nog wel drassig, maar zonder open water. Minder aantrekkelijk voor de kikkers en de padden.

De poel wordt in elk geval 's winters, voor 50% uitgemaaid. Dat levert een mix van eenjarig en overjarig riet op. Kort na het maaien krijgen dan voorjaarsbloeiers als dotterbloemen een kans.

In het Ommoordse Veld liggen langgerekte veensloten (haaks op de Rotte) en enkele dwarssloten.

Riet verspreidt zich snel en de sloot raakt snel verstopt. Lang was het de gewoonte om alle sloten in het najaar schoon te maken. Al het riet werd hierbij uit de sloot verwijderd. Tegenwoordig wordt daar anders tegenaan gekeken. In meer sloten mag nu riet blijven staan. Deze sloten worden in het najaar niet geschoond. Ook hier wordt selectief en gefaseerd riet (handmatig) gemaaid — handmatig maaien is vriendelijker voor de aanwezige flora en fauna.

In het jaar daarna staat er naast jong riet, ook oud — overjarig — riet. Dit riet heeft veel waarde voor de natuur én het verfraait het landschap. Een sloot die meerdere jaren niet wordt geschoond verlandt, de grondwaterstand wordt daardoor hoger. Het waterschap en Stadsbeheer houden in de gaten of een sloot nog voldoende haar watervoerende functie behoudt.

Vervuiling van het water door bijvoorbeeld mest, overstort van rioolwater of plastic afval vormt een bedreiging voor een gezonde sloot.

De bewoners van Ommoord waren over de aanleg van een park eind jaren tachtig weinig enthousiast. Zij wilden graag het oorspronkelijke veenweidelandschap met grasland en koeien behouden.

Maar de gemeente Rotterdam wilde de recreatiemogelijkheden uitbreiden door in het midden een parkachtig landschap aan te leggen met wandelpaden en diverse bomen. Aan de zijde van de Wilsonweg werd een heuvel opgeworpen.

De grond van de heuvel is ingeklonken, de heuvel is nu veel lager dan vroeger. Het heeft weinig zin de heuvel op te hogen, de kosten zijn hoog en het effect zal maar tijdelijk zijn. De slappe veenondergrond blijft zakken.

In het sportveld zijn extra drainagebuizen aangebracht om te zorgen dat het droog blijft. De buizen komen uit op de sloot langs de weg en zijn goed te zien.

In het parkachtige deel staan veel uitheemse bomen en struiken, dit in tegenstelling tot de rest van het Ommoordse Veld. Sierheesters als rododendrons, romantische bomen als magnolia, prunus en rode beuken.

Vlak bij de kinderboerderij op de kop van de vijver staat een Kaukasische vleugelnoot, een monumentale boom met een prachtige vorm.

Bij deze boom in de buurt groeit armbloemig look, een vrij zeldzame looksoort die eveneens afkomstig is uit de buurt van de Kaukasus.

Aan de westkant van de vijver is een hondenstrandje gemaakt. Aan deze kant van de vijver mogen honden loslopen. Lang niet overal mag de hond loslopen zoals u kunt zien op deze pagina.

De aanvankelijk kaarsrechte oevers van de vijver zijn vervangen door natuurlijke oevers met meer biodiversiteit.

De uitheemse bomen en struiken zijn mooi, maar dragen minder bij aan de biodiversiteit dan de inheemse bomen als wilg of eik.

In de buurt van de Wilsonweg bloeien vroeg in het voorjaar de wilde hyacinten uitbundig. Verder in de onderbegroeiing veel brandnetels en braamstruiken.

Er zit te veel stikstof in de grond, wat leidt tot overmatige groei van brandnetels en braamstruiken. De braamstruiken dreigen de gehele onderbegroeiing te overwoekeren, een bedreiging voor de gewenste biodiversiteit. Ze worden daarom regelmatig verwijderd.

Het bospad is alleen voor wandelaars, het is niet rolstoeltoegankelijk.

In het oostelijk deel van het Ommoordse Veld, tussen het Kikkerpad en de Heidebuurt vinden we een veenweidegebied.

Om het authentieke veenweidekarakter te behouden is het noodzakelijk dat er koeien of schapen grazen. Nu er geen boeren meer zijn vraagt dat bijzondere aandacht.

De boomgaard trekt veel insecten aan en vogels die insecten eten. Als het fruit rijp is doen spreeuwen en halsbandparkieten zich tegoed aan de oogst.

Om mooie en gezonde bomen te krijgen, moet er vakkundig gesnoeid worden. Of de bomen goed fruit dragen is mede afhankelijk het weer in het voorjaar. Als de bloesem bevriest, is de oogst slecht.

Insecten en schimmels kunnen een boom aantasten. In dit natuurgebied worden die natuurlijke vijanden niet bestreden. Soms gaat de plukdag dan niet door.

In deze beleveniswijzer hebben wij een inventarisatie gemaakt van planten, bomen en dieren die je kunt tegenkomen in het Ommoordse Veld, maar we hebben ons beperkt tot enkele veel voorkomende soorten die zeker te zien zijn. Wij hopen met hulp van bezoekers steeds vollediger te worden.

Onderstaande kaart is een citizen science-initiatief, die iedereen die dat wil, de mogelijk geeft om zijn of haar waarneming te delen met bezoekers van deze beleveniswijzer. Uw bijdrage kan meerwaarde bieden aan de gemeente voor beleid en uiteraard aan iedereen die het Ommoordse Veld een warm hart toedraagt.

Ziet u iets interessants, geeft u dit dan via deze pagina door. Weet u niet wat u ziet, gebruik dan apps zoals Obsidentify, Plantnet of Birdnet om te achterhalen wat het is.